اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک؛ آیا امکان پذیر هست؟

اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک حالا یکی از داغ‌ترین پرسش‌ها بین کاربران شده است. از چت‌بات‌ها گرفته تا تولید تصویر و تحلیل داده، همه جا رد پای این فناوری دیده می‌شود. اما همیشه یک سؤال مهم ذهن کاربران ایرانی و حتی خارجی را درگیر می‌کند: برای اجرای هوش مصنوعی نیاز به چه سخت‌افزاری داریم؟ آیا بدون کارت گرافیک می‌توان مدل‌های سنگین را اجرا کرد؟

تا همین چند سال پیش، پاسخ منفی بود. اگر کارت گرافیک قدرتمند نداشتی، اجرای مدل‌های بزرگ مثل ChatGPT یا Stable Diffusion روی سیستم شخصی تقریباً غیرممکن بود. اما حالا با ورود نسل جدید مینی‌پی‌سی‌های هوش مصنوعی، معادله تغییر کرده است. در این مقاله بررسی می‌کنیم که چگونه دستگاه‌هایی مثل GMKtec EVO-X2 راه را برای اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک باز کرده‌اند.

چرا اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک اهمیت دارد؟

برای اجرای مدل‌های هوش مصنوعی مثل شبکه‌های عصبی یا مدل‌های زبانی بزرگ (LLM = Large Language Model)، معمولاً به کارت گرافیک نیاز داریم. کارت‌های گرافیک حرفه‌ای مثل سری RTX انویدیا بسیار قدرتمند هستند، اما قیمت‌شان سرسام‌آور است، مخصوصاً در ایران که هزینه‌ها به دلیل تحریم و واردات چند برابر می‌شود.

از طرف دیگر، کارت گرافیک برق زیادی مصرف می‌کند، فضای زیادی می‌گیرد و برای همه کاربران به‌صرفه نیست. خیلی‌ها فقط می‌خواهند مدل‌های آماده را تست کنند یا پروژه‌های تحقیقاتی اجرا کنند، نه اینکه یک سرور کامل راه‌اندازی کنند.

اینجاست که نیاز به راه‌حل جایگزین خودش را نشان می‌دهد: سخت‌افزاری جمع‌وجور که بتواند قدرت لازم را بدون کارت گرافیک جداگانه فراهم کند. این همان نقطه‌ای است که اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک تبدیل به یک ترند جهانی شده است.

مینی‌پی‌سی هوش مصنوعی چیست؟

شاید برایتان سؤال شود اصلاً «مینی‌پی‌سی» یعنی چه؟
Mini PC همان‌طور که از اسمش پیداست، یک کامپیوتر کوچک است. یعنی همان قطعات اصلی یک سیستم دسکتاپ (پردازنده، رم، حافظه، درگاه‌ها) را دارد، اما در ابعادی بسیار کوچک‌تر.

حالا وقتی یک مینی‌پی‌سی را طوری طراحی کنند که تمرکز روی هوش مصنوعی داشته باشد، به آن مینی‌پی‌سی هوش مصنوعی می‌گوییم. این دستگاه‌ها معمولاً از پردازنده‌های نسل جدید استفاده می‌کنند که علاوه بر CPU (واحد پردازش مرکزی) و GPU (واحد پردازش گرافیکی)، یک بخش دیگر به نام NPU یا Neural Processing Unit دارند.

📌 NPU یعنی «واحد پردازش عصبی»؛ تراشه‌ای که مخصوص اجرای محاسبات هوش مصنوعی ساخته شده و می‌تواند بار سنگینی از روی دوش کارت گرافیک بردارد.

معرفی GMKtec EVO-X2؛ نمونه‌ای برای اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک

یکی از جدیدترین دستگاه‌هایی که برای اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک طراحی شده، GMKtec EVO-X2 است. شاید نام این برند کمتر از شرکت‌هایی مثل ایسوس یا اینتل شنیده باشید، اما EVO-X2 یکی از قدرتمندترین مینی‌پی‌سی‌های بازار در سال ۲۰۲۵ است.

مشخصات کلیدی:

• پردازنده: AMD Ryzen AI Max+ 395 APU (۱۶ هسته، ۳۲ رشته)
• GPU داخلی: Radeon 8060S با معماری جدید RDNA 3.5
• NPU: واحد پردازش عصبی XDNA 2 با توان ۵۰ TOPS
• حافظه: رم لحیم‌شده LPDDR5X تا ۱۲۸ گیگابایت
• ذخیره‌سازی: SSD تا ۱۶ ترابایت
• سیستم خنک‌کننده: دو فن قوی برای کنترل حرارت
• سیستم‌عامل: ویندوز ۱۱ پرو + پشتیبانی از سایر سیستم‌های x86

📌 اصطلاح TOPS یعنی «تریلیون عملیات در ثانیه» (Tera Operations Per Second)؛ واحدی برای اندازه‌گیری قدرت پردازش هوش مصنوعی. EVO-X2 با ۵۰ TOPS قدرتی در حد برخی کارت‌های گرافیک حرفه‌ای دارد، بدون اینکه اصلاً کارت گرافیک جداگانه داشته باشد.

به زبان ساده، این دستگاه مثل یک ایستگاه کاری کوچک برای هوش مصنوعی عمل می‌کند.

اجرای مدل‌های زبانی بزرگ با مینی‌پی‌سی هوش مصنوعی

مدل‌های زبانی بزرگ یا همان LLM مثل ChatGPT یا LLaMA نیاز به قدرت پردازشی بالایی دارند. GMKtec EVO-X2 قادر است مدل‌هایی تا ۷۰ میلیارد پارامتر را به صورت محلی اجرا کند.

📌 برای مقایسه:

• یک لپ‌تاپ عادی معمولاً نمی‌تواند حتی مدل‌های ۷ میلیارد پارامتر را درست اجرا کند.
• کارت‌های گرافیک حرفه‌ای RTX می‌توانند مدل‌های بزرگ را اجرا کنند، اما هزینه بالایی دارند.
• EVO-X2 توانسته با ترکیب CPU، GPU داخلی و NPU این محدودیت را بشکند.

این یعنی شما می‌توانید بدون اتصال به سرورهای خارجی، مدل‌های هوش مصنوعی را روی سیستم شخصی خود اجرا کنید.

مقایسه با برندهای معتبر؛ چرا فقط کارت گرافیک کافی نیست؟

خیلی‌ها می‌پرسند چرا باید سراغ GMKtec برویم وقتی برندهایی مثل اینتل (NUC) یا ایسوس (ROG) هم مینی‌پی‌سی می‌سازند؟

📌 پاسخ:

• اینتل NUC: قدرت پردازشی بالا دارد، اما تمرکز اصلی روی گیمینگ یا کارهای عمومی است، نه هوش مصنوعی.
• ایسوس ROG: بیشتر برای گیمرها ساخته شده و قیمت بالایی دارد.
• Beelink و Minisforum: مینی‌پی‌سی‌های خوبی ارائه داده‌اند، اما هنوز به اندازه EVO-X2 روی بخش AI سرمایه‌گذاری نکرده‌اند.

تفاوت EVO-X2 این است که از پایه برای اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک طراحی شده. یعنی همه اجزای آن بهینه‌سازی شده‌اند تا پروژه‌های AI را اجرا کنند.

اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک در ایران

در ایران خرید کارت گرافیک‌های حرفه‌ای مثل RTX 4090 یا حتی 3080 برای خیلی‌ها ممکن نیست. قیمت آن‌ها ده‌ها میلیون تومان است و دسترسی سختی دارند.

اما تصور کنید بتوانید یک مینی‌پی‌سی هوش مصنوعی بخرید که هم برای کارهای روزانه، هم برای گیمینگ سبک و هم برای اجرای مدل‌های هوش مصنوعی کافی باشد. این دستگاه‌ها می‌توانند برای پژوهشگران، برنامه‌نویسان و حتی استارتاپ‌های کوچک ایرانی یک گزینه اقتصادی‌تر باشند.

اگرچه واردات GMKtec در ایران هنوز گسترده نیست، اما مطمئناً در آینده بازار ایران هم به سمت این ترند خواهد رفت. درست مثل گوشی‌های هوشمند که اول فقط نام برندهای بزرگ بودند و بعد نمونه‌های کوچک‌تر وارد شدند.

آینده سخت‌افزار هوش مصنوعی؛ آیا GPU کنار گذاشته می‌شود؟

سؤال مهم این است که آیا با وجود این مینی‌پی‌سی‌ها دیگر به کارت گرافیک نیاز نداریم؟
پاسخ این است: نه دقیقاً.

کارت‌های گرافیک هنوز هم در بسیاری از حوزه‌ها مثل بازی‌های سنگین یا شبیه‌سازی سه‌بعدی بی‌رقیب‌اند. اما برای اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک، NPUها و پردازنده‌های هوش مصنوعی راهی عملی و ارزان‌تر هستند.

به احتمال زیاد در آینده، سخت‌افزارها ترکیبی خواهند بود:

• CPU برای وظایف عمومی
• GPU برای گرافیک و بازی
• NPU برای هوش مصنوعی

جمع‌بندی؛ بهترین راه برای اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک چیست؟

اگر بخواهیم ساده بگوییم، اجرای هوش مصنوعی دیگر فقط وابسته به کارت‌های گرافیک گران‌قیمت نیست. مینی‌پی‌سی‌های هوش مصنوعی مثل GMKtec EVO-X2 نشان داده‌اند که می‌توان با ترکیب CPU، GPU داخلی و NPU، مدل‌های بزرگ را روی یک کامپیوتر کوچک اجرا کرد.

برای کاربران ایرانی که به دنبال راه‌حل‌های اقتصادی‌تر هستند، این دستگاه‌ها می‌توانند یک فرصت تازه باشند. شاید امروز هنوز کمی ناشناخته باشند، اما آینده بازار نشان می‌دهد که اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک نه تنها ممکن است، بلکه به یک ترند جدی در ترندهای گجت‌ها تبدیل خواهد شد.

پس اگر همیشه فکر می‌کردید بدون کارت گرافیک نمی‌شود هوش مصنوعی اجرا کرد، حالا وقت آن رسیده که نگاهتان را عوض کنید یعنی اجرای هوش مصنوعی بدون کارت گرافیک امکان پذیر است. دنیای سخت‌افزار در حال تغییر است و دستگاه‌هایی مثل GMKtec EVO-X2 پیشتاز این تغییرند.